Rens Lieman

keyboard_backspace share

print

Ook in hoger beroep oordeelde Californische rechters vandaag dat Uber en Lyft hun chauffeurs aldaar in dienst moeten nemen. Eerder werd de taxiappbedrijven nog uitstel verleend, onder voorwaarde dat ze wel voorbereidingen treffen voor dit scenario. Dat moest voorkomen dat Uber en Lyft zich zouden terugtrekken uit de Amerikaanse staat, waar beide bedrijven na de vorige uitspraak mee dreigden. 

De Californische bevolking stemt in november wel nog over een wetsinitiatief van Uber en Lyft: 'Proposition 22'. Mocht dat worden aangenomen, dan geldt de wet die in deze rechtszaak centraal staat niet voor Uber, Lyft en andere platformbedrijven, en kunnen ze met zzp'ers blijven werken. 

Juridische strijd 

Uber is samen met concurrent Lyft verwikkeld in een juridische strijd over de rechtspositie van chauffeurs. Die doen hun werk als zelfstandigen. In die hoedanigheid ontbreekt het hen aan bepaalde sociale zekerheden die horen bij een dienstverband, zoals minimumloon, ziekte- en vakantiegeld en ontslagbescherming. De staat Californië en enkele Californische steden daagden de twee bedrijven in mei voor de rechter om dat om te draaien: getoetst aan een nieuwe Californische wet (AB-5) zouden chauffeurs werknemers zijn. 

Die rechtszaak kan jaren duren en ondertussen kunnen chauffeurs geen beroep doen op werknemersrechten. De staat Californië vroeg de rechter daarom in een kort geding om een tijdelijke regeling.

Rechter Ethan Schulman was in zijn uitspraak bepaald niet mild. â€˜Het is hoog tijd dat [Uber en Lyft] hun verantwoordelijkheden onder ogen zien,’ schreef hij. De rechter vond hun juridische verdediging dermate ‘inconsistent’ dat het ‘moeilijk serieus te nemen’ was. Het argument dat Uber en Lyft geen opdrachtgever zouden zijn, omdat chauffeurs niet voor de bedrijven werken maar voor de passagiers, kwalificeerde de rechter als ‘nonsens’ en ‘een dappere ontkenning van de realiteit’.

Waarom Uber chauffeurs niet in dienst wil nemen

Uber en Lyft verzetten zich hevig tegen de verplichting dat ze hun chauffeurs in dienst moeten nemen. De reden daarvoor laat zich raden: loonkosten zouden flink stijgen – volgens berekeningen van de bedrijven met 20 tot 40 procent. 

Uber vindt bovendien dat een dienstverband niet hoort bij de werkpraktijk van chauffeurs. Zij mogen namelijk voor meerdere apps tegelijkertijd werken en kunnen - in principe - zelf bepalen wanneer en hoelang ze werken. Die vrijheid en flexibiliteit verdwijnt als Uber chauffeurs in dienst moet nemen, zo stelt het bedrijf. En dat was nu juist wat chauffeurs zo aantrekkelijk vinden aan het werk. 

Hoofdaanklager Xavier Becerra van de staat Californië benadrukt dat het Californische arbeidsrecht een werkgever helemaal niet belemmert om werknemers dergelijke flexibiliteit te bieden. (Klik op onderstaande tweet om een thread hierover te lezen.) 

|https://twitter.com/renslieman/status/1294594188680392705?s=21

We kunnen niet ineens tienduizenden chauffeurs aannemen

Vooruitlopend op het hoger beroep dreigde zowel Uber als Lyft om de stekker eruit te trekken in Californië als het chauffeurs in dienst moet nemen. ‘Dat zou heel jammer zijn,’ zei Uber-topman Dara Khosrowshahi vorige week in een interview met de Amerikaanse nieuwszender MSNBC. ‘Zeker in tijden van hoge werkloosheid. Maar we kunnen niet ineens tienduizenden chauffeurs aannemen.’

De wet die in de Californische rechtszaken centraal staat, AB-5, is in september vorig jaar aangenomen en trad op 1 januari van dit jaar in werking. Uber en Lyft hadden voor die tijd voorbereidingen moeten treffen om daar aan te voldoen, vond rechter Schulman.

Over de mogelijkheid dat chauffeurs werk en inkomsten verliezen als Uber en Lyft de operaties staken in Californië, zei de rechter: ‘Als er nadelige gevolgen ontstaan voor chauffeurs, dan zijn ze zo nadelig geworden omdat Uber en Lyft langdurig, brutaal hebben geweigerd om zich aan de wet te houden.’

Ubers wetsinitiatief: Proposition 22

Een eigen wetsinitiatief van Uber, Lyft en nog drie gelijksoortige Amerikaanse bedrijven biedt volgens Khosrowshahi ‘het beste van twee werelden’. In november kan de Californische bevolking voor of tegen dat initiatief stemmen, dat als ‘ Proposition 22’ op het stembiljet staat. Uber en Lyft investeerden elk meer dan vijfentwintig miljoen euro voor het opstellen en promoten ervan.

In Proposition 22 stellen Uber en Lyft voor om chauffeurs niet in dienst te nemen, maar ze wel een vorm van sociale zekerheid en een minimumuurtarief te bieden. 

Twee Amerikaanse groepen die opkomen voor de belangen van werkenden brengen daar tegenin dat dat een veel kariger pakket is dan waar chauffeurs recht op zouden hebben als ze in dienst zijn. Het minimumuurtarief geldt bijvoorbeeld niet voor de tijd dat een chauffeur wel op pad en ingelogd is maar geen rit krijgt aangeboden van de app.

De zelfstandigheid van Uberchauffeurs in Nederland

In tal van andere landen worden ook rechtszaken gevoerd over de zelfstandigheid van Uberchauffeurs. Dan draait het vaak om individuele chauffeurs. Zo oordeelde in Frankrijk het hoogste rechtscollege eerder dit jaar dat een Uberchauffeur eigenlijk Ubers werknemer is, en doet het Britse Hooggerechtshof binnenkort uitspraak in een soortgelijke zaak.

In Nederland staat de rechtspositie van Uberchauffeurs eveneens ter discussie. Vakbond FNV betoogt dat chauffeurs werknemers zijn. PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk vroeg onlangs nog of D66-minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ‘bereid is om te kijken naar de [arbeidsrechtelijke] situatie van Nederlandse Uberchauffeurs’. Koolmees antwoordde dat dit soort kwesties individueel bekeken moeten worden, en dat het aan een rechter is daarover te oordelen.

Tot een rechtszaak is het nog niet gekomen.

Maaltijdbezorger Deliveroo moest de zelfstandigheid van fietsbezorgers wel al eens voor de rechter verdedigen in een zaak die de FNV had aangespannen. In eerste aanleg kreeg de vakbond gelijk: de rechter oordeelde dat bezorgers aanspraak kunnen maken op een arbeidsovereenkomst. Het hoger beroep diende vorige maand, de uitspraak wordt eind november verwacht.