Rens Lieman

keyboard_backspace share

print

De rechtspositie van Deliveroo-bezorgers staat al langer ter discussie. In Nederland werkten ze aanvankelijk nog onder een arbeidscontract, maar die contracten werden sinds het najaar van 2017 niet meer verlengd. 

Update: in hoger beroep is inmiddels ook uitspraak gedaan. Ook het hof oordeelt dat Deliveroobezorgers eigenlijk werknemers zijn. Je leest er alles over in dit artikel.

Alle Deliveroo-bezorgers werken tegenwoordig als zelfstandig ondernemer onder een partnerovereenkomst. Ze kunnen daarom geen aanspraak maken op minimumloon, doorbetaling bij ziekte of andere rechten die voor werknemers gelden. Daar krijgen ze volgens Deliveroo de vrijheid om te werken wanneer en zo lang als ze willen voor terug.

Vakbond FNV vindt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid en dat het Nederlandse solidariteitsstelsel onder druk staat als bedrijven zoals Deliveroo geen loonbelasting afdragen voor hun platformwerkers. 

Na mislukte overleggen met Deliveroo spande het twee rechtszaken aan tegen de Nederlandse tak van de Britse maaltijdenbezorger. Een waarin het een verklaring voor recht eist dat de rechtsverhouding tussen Deliveroo en haar bezorgers is aan te merken als een arbeidsovereenkomst, en een waarin de cao beroepsgoederenvervoer geldig wordt verklaard voor de maaltijdbezorgers.

In beide zaken is de vakbond in het gelijk gesteld. Bezorgers die dat willen, kunnen met deze uitspraak in de hand bij Deliveroo een arbeidsovereenkomst eisen. Deliveroo is voorts veroordeeld tot naleving van de cao, ook met terugwerkende kracht.

Voor wat betreft de arbeidsrelatie kijkt de rechter vooral naar hoe de werkomstandigheden er in de praktijk uitzien, en minder naar wat daarover op papier is afgesproken. Die vergelijkt ze met de situatie waarin bezorgers nog in dienst waren.

Die benadering is goed zichtbaar in het oordeel over de zogeheten verplichting tot arbeid, een aanwijzing voor een dienstverband. Deliveroo-bezorgers die in dienst waren, waren verplicht om beschikbaar te zijn op de door hen vooraf gekozen tijden. Aangeboden bestellingen dienden zij uit te voeren. Dat geldt niet voor de zzp-bezorgers. Zij kunnen in principe werken wanneer ze willen, tenzij er al genoeg bezorgers op dat moment aan het werk zijn en de bezorger op die tijd geen reservering heeft lopen. De bestellingen die ze krijgen aangeboden, mogen ze naar believen weigeren.

De rechter schrijft in haar vonnis dat bezorgers er geen belang bij hebben om per bestelling te besluiten wel of niet het werk aan te gaan. Immers moeten zij meestal alvast de weg op om überhaupt bestellingen aangeboden te krijgen, en wie op de lucratiefste tijden wil werken, is erbij gebaat om vooraf een tijdvak te reserveren. Wie vaak komt opdraven op tijden waarop er gereserveerd is, en vaak werkt op tijden waarop Deliveroo bezorgers het hardst nodig heeft, krijgt voorrang in dat reserveringssysteem. Zo bekeken hebben bezorgers maar beperkte vrijheid, oordeelt de rechter.

In die overweging wordt ook meegewogen dat bezorgers die vooraf gereserveerd hebben, in dat tijdvak ook meer werk aangeboden krijgen. Dat is onjuist volgens Deliveroo.

Voorts stipt de rechter aan dat de contracten die bezorgers krijgen ‘volledig en eenzijdig door Deliveroo zijn opgesteld’, en dat er ‘weinig tot geen ruimte voor onderhandeling over het tarief’ is. De vergoedingen zijn bovendien naar het oordeel van de rechter niet dusdanig hoog dat het bewijst dat er geen sprake is van loon voor arbeid, nog zo’n aanwijzing voor een dienstverband. 

In welke mate bezorgers aanwijzingen krijgen ten aanzien van de uitvoering van hun werk is ook van belang. Deels krijgen ze dat, zegt de rechter. ‘Daarbij gaat het om ongeschoold standaardwerk, waardoor verdere aanwijzingen niet denkbaar zijn’.

De rechter ziet weinig ruimte voor, of nut om je als bezorger te laten vervangen. ‘Bezorgers presenteren zich bovendien richting klant of restaurant niet als een zelfstandige met een eigen bedrijf.’

Deliveroo gaat in beroep tegen de uitspraken van vandaag. In een reactie stelt het dat de FNV ‘geen enkele bezorger gevonden heeft om deze zaak te ondersteunen, omdat bezorgers juist kiezen voor de flexibiliteit van het werken als zelfstandige’. Ook is Deliveroo van mening dat de rechter in haar oordeel ‘duidelijk niet heeft meegenomen hoe bezorgers in de praktijk met ons werken’. 

Deliveroo trof feitelijke onjuistheden aan in het vonnis (waarvan een hierboven genoemd) en is het oneens met het oordeel dat bezorgers elkaar in de praktijk niet kunnen vervangen of dat hun vrijheid beperkt is. ‘Bezorgers zijn te allen tijde vrij om bestellingen te weigeren. In feite wordt 40% van alle bestellingen minimaal een keer afgewezen door bezorgers. Daarvan ondervinden ze geen consequenties.’

De FNV noemt het een ‘mooie uitspraak’. Paul Bosch, FNV’s advocaat in deze zaak: ‘De app waarmee bezorgers werken is in feite een geautomatiseerde voorman. Daar gaat gezag vanuit. De rechter ziet dat nu ook in.’ Gelet op toekomstige rechtszaken van de FNV, zoals die tegen schoonmaakplatform Helpling, zegt Bosch bovendien blij te zijn met de ontvankelijkheidsverklaring: FNV mag van de rechter namens een hele groep platformwerkers een dergelijke arbeidsrechtszaak voeren.

In een eerdere zaak oordeelde de kantonrechter dat toenmalig Deliveroo-bezorger Sytze Ferwerda wel degelijk terecht als zzp’er werd aangemerkt. Dat had echter alleen betrekking op zijn situatie.

Update: in hoger beroep is inmiddels ook uitspraak gedaan. Ook het hof oordeelt dat Deliveroobezorgers eigenlijk werknemers zijn. Je leest er alles over in dit artikel.