Rens Lieman

keyboard_backspace share

print

Met deze uitspraak bekrachtigt het hof een eerdere rechterlijke uitspraak: Deliveroobezorgers, die als zzp'ers worden ingezet en per bestelling betaald krijgen, zijn eigenlijk werknemers van Deliveroo. Ze hebben dus recht op een arbeidscontract en alles dat daarbij hoort, waaronder een minimumuurloon. 

Vakbond FNV begon de rechtszaak in 2018. FNV-bestuurslid Zakaria Boufangacha vindt de uitspraak van vandaag "volkomen terecht". "Laten we nu ophouden met deze schijnvertoning van Deliveroo. De uitspraak is zo helder als maar kan en bevestigt de eerdere uitspraak. Dit is een belangrijke, principiële overwinning waarmee een flinke klap is uitgedeeld aan Deliveroo en al die schijnopdrachtgevers die zich niet houden aan het arbeidsrecht."

Deliveroo heeft tegen het arrest van het hof Amsterdam cassatie ingesteld. De Hoge Raad, de hoogste rechter in Nederland, wordt daarmee gevraagd om de uitspraak van het hof te vernietigen. De Hoge Raad doet de zaak inhoudelijk niet over, maar toetst alleen of het hof het recht en de procesregels goed heeft toegepast en de uitspraak voldoende heeft onderbouwd.

Tot die tijd gaat Deliveroo volgens een woordvoerder "gewoon door met de reguliere gang van zaken”. 

Verzwakte positie Deliveroo

Deliveroo is namelijk niet gedwongen om alle 2500 bezorgers in Nederland nu in dienst te nemen. Maar bezorgers die dat willen, kunnen met deze uitspraak in de hand wel - ieder voor zich - een arbeidscontract eisen bij Deliveroo. 

Daar zijn waarschijnlijk nieuwe rechtszaken voor nodig. In zo'n juridisch conflict zal Deliveroo nu wel een stuk minder sterk staan dan als het hof in het voordeel van het maaltijdbezorgbedrijf zou hebben geoordeeld. Dat geldt ook voor Uber Eats, en mogelijk zelfs andere platformbedrijven die zzp'ers werk laten verrichten op een manier die lijkt op die van Deliveroo. 

FNV nodigt bezorgers die geïnteresseerd zijn in een arbeidscontract uit zich te melden bij de vakbond. Het is onduidelijk hoeveel Deliveroobezorgers daar warm voor lopen.

Volgens universitair docent arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden Hanneke Bennaars is er meer duidelijkheid gekomen over de juridische status van maaltijdbezorgers. Dat zegt Bennaars in mijn artikel in NRC. "Dat geeft de politiek voldoende rugsteun om eventueel nieuw beleid te maken. Mogelijk zullen nu ook instanties zoals het UWV, pensioenfondsen en de fiscus in actie komen om bij Deliveroo werkgeverspremies en loonbelastingen te innen. Maar het kan ook zijn dat ze wachten tot ook de Hoge Raad zich hierover uitspreekt."

Tweede Kamerlid Gijs van Dijk (PvdA) stelde Kamervragen aan minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees (D66) naar aanleiding van het arrest van het Gerechtshof Amsterdam. Een van die vragen: "Hoeveel signalen heeft u en de Belastingdienst nodig om in te zien dat platformbedrijven in de maaltijdbezorging, zoals Deliveroo en Uber Eats, (...) misbruik maken van hun werknemers door hen als schijnzelfstandigen in te zetten?"

Foto Joris van Gennip

Deliveroo is de baas

Het hof maakte in zijn oordeel dat Deliveroobezorgers eigenlijk werknemers zijn de volgende afweging: Deliveroo geeft haar bezorgers "een grote mate van vrijheid" om te werken wanneer zij willen en om aangeboden ritten al dan niet te accepteren. Dat past bij zelfstandig ondernemerschap. "Maar alle overige omstandigheden wijzen op de aanwezigheid van een arbeidsovereenkomst."

Zo vindt het hof de verdiensten van bezorgers te laag om hen als ondernemers te zien. En de manier waarop Deliveroo bezorgers betaalt - automatisch, nadat een systeem een factuur uit naam van de bezorger heeft gegenereerd - lijkt op het betalen van loon aan een werknemer. 

Deliveroo heeft bezorgers sinds mei 2018 verzekerd tegen ongevallen en inkomstenderving als gevolg daarvan. Dat is nu juist het soort verzekering dat een werkgever voor zijn werknemers regelt, merkt het hof op. 

Het hof stelt bovendien vast dat Deliveroo "gezag heeft" — de baas is, anders gezegd. Deliveroo bepaalt namelijk wat de tarieven zijn en wie welke bestelling krijgt, en heeft meermaals eenzijdig contracten en de manier waarop bezorgers werken veranderd.

Concluderend schrijft het hof te hebben overwogen dat het met verdiensten van elf tot dertien euro per uur voor Deliveroobezorgers "niet goed mogelijk is adequate voorzieningen te treffen voor geval van arbeidsongeschiktheid en werkloosheid". Bezorgers die vaak voor Deliveroo werken zijn er volgens het hof bij gebaat dat de overeenkomst wordt gekwalificeerd als arbeidsovereenkomst, "aangezien het arbeidsrecht hen die voorzieningen dan wel toekent."

Het arrest van het Gerechtshof Amsterdam is hier te lezen. Later dit jaar spreekt het hof zich uit in een tweede rechtszaak tussen FNV en Deliveroo, waarin wordt bepaald of het werk van Deliveroobezorgers onder de cao beroepsgoederenvervoer valt.

Geen aanspraak op minimumloon

Vakbond FNV spande de rechtszaak aan omdat Deliveroo eerst alle bezorgers in dienst had, maar in augustus 2018 besloot om alle contracten te laten verlopen en voortaan alleen nog maar met zzp'ers te werken. Net zoals concurrent Uber Eats dat doet. 

Als zelfstandigen krijgen bezorgers niet per uur maar per bestelling betaald. Hoeveel, dat wordt door Deliveroo’s algoritmisch systeem bepaald. Dat systeem schat vooraf in hoe lang de bezorger over de bestelling zal doen, en hoeveel kilometers hij moet afleggen. Als er even geen bestellingen zijn, of als de bezorger langer dan verwacht moet wachten tot het restaurant het eten heeft bereid, dan krijgt hij voor die tijd niet betaald. 

Zelfstandigen kunnen geen aanspraak maken op het wettelijk minimumuurloon, op doorbetaling bij ziekte of op andere rechten die voor werknemers gelden. Ook bouwen ze niet automatisch pensioen op. Deliveroo hoeft voor de bezorgers geen werkgeverspremies af te dragen of hen werk te garanderen. 

Daar krijgt zelfstandige bezorgers wel wat vrijheden voor terug. Ze mogen bij Deliveroo in principe zelf bepalen wanneer, hoelang en hoe vaak ze werken, en welke bestellingen ze accepteren. Ook mag er voor de concurrent gewerkt worden.

🎧 Luister ook: NRC Vandaag: Hoeveel vrijheid heeft een Deliveroobezorger?

Vakbond FNV vindt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid en dat het Nederlandse solidariteitsstelsel onder druk staat als bedrijven zoals Deliveroo geen loonbelasting afdragen voor hun platformwerkers. Volgens de vakbond zijn bezorgers "hun inkomen niet zeker" en moeten ze beschermd worden tegen onderbetaling en te lange werkdagen. In dienstverband zouden ze dat zijn.

In dienstverband zouden bezorgers inderdaad een vast uurloon verdienen. Maar mocht Deliveroo gedwongen worden om bezorgers in dienst te nemen, dan zal hen wel de hierboven genoemde "vrijheid en flexibiliteit ontzegd worden", aldus een woordvoerder. Terwijl die vrijheid nu juist zo wordt gewaardeerd door veel bezorgers.

Lees of luister ook:

Nu zijn de belangen nog groter voor Deliveroo-bezorgers (NRC)

📖 Boek: Uber voor alles — hoe de on demand-economie ons leven beïnvloedt

🎧 Podcast: NRC Vandaag: Hoeveel vrijheid heeft een Deliveroobezorger echt? 

Deliveroobezorgers volgens rechter tóch werknemers

Deliveroo-baas William Shu: 'Weerstand niet verrassend' (NRC)