Rens Lieman

keyboard_backspace share

print

Uberchauffeurs die in Amsterdam werken verdienden vorig jaar gemiddeld 24,50 euro bruto per uur. In een werkweek van veertig uur zet de gemiddelde chauffeur 4.240 euro per maand om. De afdracht aan Uber en de btw die daarover betaald moeten worden, zijn daar al van af. Dat blijkt deze donderdag uit Ubers eigen data, die door het Researchcentrum Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) aan Maastricht University zijn onderzocht.

Na aftrek van een geschatte 1.500 euro aan maandelijkse kosten die taxichauffeurs maken, zoals voor de leaseauto, brandstof en verzekering, houdt een fulltimer van die maandomzet ongeveer 2.740 euro over, oftewel een kleine zestien euro bruto per uur. Dat blijkt uit een berekening van deze krant op basis van schattingen van taxichauffeurs van Uber, vakbond FNV en Admini-Desk – een in taxi’s gespecialiseerd administratie- en boekhoudkantoor. Dat is een stuk meer dan het cao-loon van een enigszins ervaren taxichauffeur in loondienst.

Fatale verkeersongevallen

Het onderzoek van het ROA kwam er nadat Uber en de gemeente Amsterdam begin vorig jaar om tafel gingen. Aanleiding was de flink gegroeide taximarkt én een reeks fatale verkeersongevallen waarbij taxichauffeurs betrokken waren. Dit overleg leidde onder meer tot de afspraak dat onafhankelijk onderzoek zou plaatsvinden naar de verdiensten en werktijden van Uberchauffeurs.

De gemeente Amsterdam zei het belangrijk te vinden dat de inkomsten van chauffeurs niet zo laag zijn dat zij zich gedwongen voelen meer uren te rijden dan het wettelijk maximum van twaalf uur per dag, wat tot onveilig rijgedrag kan leiden.

Uber ging met dat onderzoek akkoord. Het stelde data beschikbaar en betaalde het onderzoek, op voorwaarde dat de onderzoekers de chauffeurs óók zouden vragen in hoeverre zij tevreden zijn over hun werk en inkomen, en specifiek met de mogelijkheid dat ze bij Uber hun eigen werktijden kunnen bepalen. De antwoorden op die vragen komen pas volgend jaar zomer naar buiten. Dat geldt ook voor data over werkuren verdiensten van Uberchauffuers in de huidige coronaperiode.

In de resultaten die nu bekend worden, zijn de verdiensten van Uberchauffeurs vooral uitgedrukt in gemiddelden. Volgens hoofdonderzoeker Didier Fouarge wijken die nauwelijks af van wat de meeste van de 5.200 in Amsterdam werkende Uberchauffeurs verdienen. 

Toch vermeldt het onderzoek ook dat een kwart van hen per uur een stuk minder dan gemiddeld verdient (minder dan 20 euro per uur), en een ander kwart een stuk méér (boven de 28 euro).

Zestig uur per week werken

Ubers directeur Noord-Europa Maurits Schönfeld concludeert dat chauffeurs „een prima boterham” verdienen. Dat had hij al vaker gezegd, en nu wordt dat voor het eerst onderbouwd met data. „Het beeld dat is ontstaan van de Uberchauffeur die meer dan zestig uur per week moet werken om rond te kunnen komen, is onjuist”, aldus Schönfeld.

Vorig jaar was een Uberchauffeur gemiddeld 24 uur per week online, en daarmee beschikbaar voor taxiwerk. Al variëren de werkweken behoorlijk, viel Fouarge op. De meeste chauffeurs (30 procent) werken 12 tot 24 uur. Een op de vijf werkt 24 tot 32 uur en 16 procent reed meer dan 38 uur in de week voor Uber.

Hoe die laatste groep zich verder uitsplitst — hoeveel chauffeurs werken bijvoorbeeld meer dan vijftig uur per week? — wordt niet gedeeld. Fouarge merkt op dat in elke beroepsgroep, en dan met name bij zelfstandigen zonder personeel, wel een groep mensen zit die „buitensporig lange” werkweken draait. De groep Uberchauffeurs voor wie dit geldt, is niet opvallend groot, zegt hij.

Het onderzoek geeft nog geen vollédig beeld van het werk en inkomen van Uberchauffeurs. Veel van hen werken naast Uber, of zelfs gelijktijdig, ook voor eigen klanten of andere taxibedrijven. Uber heeft daar geen zicht op en die werkuren en verdiensten konden de onderzoekers daarom niet becijferen.

Op vergelijkbaar onderzoek dat Uber in het Amerikaanse Seattle liet uitvoeren, kwam overigens veel kritiek. Zo werd daar een substantieel deel van de werktijd van chauffeurs buiten beschouwing gelaten, zoals het wachten op ritjes.

Dat is in het Nederlandse onderzoek niet aan de orde, verzekert Uber. Onder werktijd valt álle tijd die een chauffeur is ingelogd in de Uber-app en dus beschikbaar is. Wel loggen sommige chauffeurs uit als ze pauzeren of hun auto schoonmaken, of tijdens de terugreis naar het centrum, nadat ze een passagier in een buitenwijk hebben afgezet. Die tijd wordt dus niet meegerekend.

'Vechten voor kruimels'

Maar waarom protesteerden enkele tientallen chauffeurs dan toch vijf keer in anderhalf jaar tijd bij Ubers hoofdkantoor in Amsterdam, tegen met name de lage verdiensten? Ze zeiden bij deze protesten dat ze moeten „vechten voor kruimels” en zestig uur in de week moeten werken om genoeg te verdienen.

Volgens Ubers Schönfeld toont dit onderzoek aan dat de meesten wél genoeg verdienen om rond te komen. Dat er toch nog een groep chauffeurs is die te weinig verdient, kan volgens hem twee oorzaken hebben. „Het kan zijn dat zij hogere kosten maken dan anderen, bijvoorbeeld aan verzekeringspremies, omdat ze weinig schadevrije jaren hebben. Of ze werken op de verkeerde tijden of plaatsen.”

Toch biedt Uber ook op die „verkeerde tijden en plaatsen” taxi's aan aan passagiers. Maar het is dus aan chauffeurs om lucratievere momenten en plekken te kiezen. Uit het onderzoek van het ROA komt naar voren dat de verdiensten het hoogst zijn in de vroege ochtend en in het weekend. Ook werken in de avond en nacht is lucratiever dan doordeweeks overdag. 

Fooien en bonussen

Vakbond FNV, vaak vertegenwoordigd bij protesten van Uber-chauffeurs, kreeg geen gelegenheid het onderzoeksrapport voor publicatie in te zien en kon daar dus niet op reageren. In het algemeen stelt de vakbond geen boodschap te hebben aan gemiddelden, en dat „iedere chauffeur die een normale werkweek draait, minimaal moet kunnen rekenen op een leefbaar loon”. (Inmiddels heeft FNV wel gereageerd.)

FNV telt fooien van klanten en bonussen van Uber niet mee in eigen berekeningen van wat Uberchauffeurs aan hun werk overhouden. Die extraatjes zijn immers niet gegarandeerd. Ook rekent FNV met een vermindering op de bruto-inkomsten van twee euro per uur, omdat chauffeurs vaak als zzp’er werken. Dat geld is dan nodig om zelf pensioen op te bouwen, een eigen verzekering tegen arbeidsongeschiktheid af te sluiten en geld opzij te zetten voor vakantie- of ziektedagen.

Het ROA onderzocht het effect van fooien en bonussen op de verdiensten van Uberchauffeurs. En dat blijkt klein. Bij elkaar gemiddeld hooguit zo’n 85 cent per uur. Trek je de correctie van FNV voor de sociale zekerheid daarvanaf, dan komt de gemiddeld verdienende Uber-chauffeur ongeveer op het bruto-uurloon van een taxichauffeur met twee jaar ervaring, volgens de taxi-cao. Maar het kwart dat aanzienlijk mínder dan het gemiddelde verdient, zo’n 1.300 Amsterdamse chauffeurs, duikt in deze berekening met iets meer dan 9 euro per uur wel flink onder het cao-loon, zelfs onder het wettelijk minimumloon.

Over deze groep chauffeurs die weinig verdient blijven, kortom, zorgen bestaan. Het is goed mogelijk dat deze chauffeurs bij de meeste Uber-ritten van of naar Amsterdam achter het stuur zitten — dat is niet uitgezocht in dit onderzoek. Daarbij komt dat als ook maar één van hen een bizar lange werkweek maakt, deze chauffeur het verkeer in gevaar brengen.

De Amsterdamse verkeerswethouder Sharon Dijksma wacht dan ook liever de volgende fase van het onderzoek af. „Om een compleet beeld te krijgen van de werkomstandigheden van Uberchauffeurs, is het essentieel ook de ervaringen van chauffeurs te horen.”