Rens Lieman

keyboard_backspace share

print

Sytze Ferwerda, een 20-jarige Amsterdamse Deliveroo-bezorger, vindt zichzelf geen zelfstandig ondernemer en wil dat de rechter dat erkent. Dat is de eis in een rechtszaak die hij tegen zijn voormalig werkgever voert.

Waren Deliveroo-bezorgers zoals Ferwerda aanvankelijk in dienst bij de maaltijdbezorger, sinds augustus vorig jaar laat Deliveroo contracten aflopen en werkt het alleen nog met zelfstandige bezorgers. Zelfstandigen hebben geen recht op een gegarandeerd uurloon, doorbetaling bij ziekte en vakantiedagen.

‘Een opgelegde schijnconstructie welke geen ander doel dient dan het arbeidsrecht buiten toepassing te laten en het ontduiken van werkgeverspremies sociale verzekeringen,’ aldus het kamp-Ferwerda in de dagvaarding, waarin ook wordt opmerkt dat het werk nauwelijks veranderd is sindsdien. 

Hoewel de rechtszaak zich beperkt tot de casus-Ferwerda, is er een bredere, maatschappelijke discussie op gang gekomen over de arbeidsrechtelijke positie van platformen zoals Deliveroo. Deliveroobezorgers, maar bijvoorbeeld ook Uberchauffeurs, kunnen in principe werken wanneer ze willen, krijgen per bestelling betaald en worden aangestuurd via een app. De app biedt ze klussen aan, vertelt ze waar ze naartoe moeten en verzamelt data waarmee soms ook berekend wordt hoe goed ze hun werk doen. Is de app dan niet ‘de baas’? Dan zouden platformwerkers een arbeidsovereenkomst moeten hebben.

Voor het eerst in Nederland komt daar nu een gerechtelijke uitspraak over. Ferwerda’s advocaat Bas van Dis spreekt over een strijd ‘in de frontlinie van het arbeidsrecht’. Daarom is ook FNV Jong aanwezig op de zitting dinsdag, alsmede PvdA-Tweede Kamerlid Gijs van Dijk. De PvdA initieerde samen met Ferwerda deze rechtszaak, en organiseerde een crowdfundingactie om de kosten voor Ferwerda te dekken.

In de rechtszaal werd de complexiteit van de zaak duidelijk. Deliveroo stelt dat de overeenkomst van opdracht die het Ferwerda en alle andere bezorgers biedt, conform de normen is die de Belastingdienst stelt aan opdrachtgevers die met zzp’ers werken. Rechters kijken in dit soort zaken echter naar de praktijk. Met als belangrijkste toets: mag een bezorger zich laten vervangen en is er sprake van een gezagsverhouding?

Van dat laatste is volgens Van Dis duidelijk sprake. Uit de dagvaarding: ‘Deliveroo bepaalt via een app welke opdrachten Ferwerda op welke moment krijgt aangeboden, houdt controle en toezicht en geeft concrete aanwijzingen bij het verrichten van werkzaamheden.’ Als voorbeeld daarvan wordt aangehaald dat Deliveroo ingrijpt wanneer een bestelling te groot is voor één bezorger. Een andere aanwijzing van een gezagsverhouding: bezorgers die vaak buiten spitstijden werken of veel orders weigeren, hebben minder kans om in de toekomst op lucratieve werktijden te kunnen werken.

Van Dis: ‘Deliveroo heeft zijn rol als werkgever grotendeels geautomatiseerd. Dat betekent niet die verdwenen is.’

Deliveroo trof feitelijke onjuistheden aan in Ferwerda’s dagvaarding en vond verschillende stellingen niet onderbouwd. Het achtte zich daarom niet juridisch gehouden om zich te verweren, maar deed dat toch. ‘Dit is voor ons ook een kans om beter uit te leggen wat we doen en wat deze manier van werken anders maakt dan het werk dat we gewend zijn,’ aldus directeur Deliveroo Nederland Stijn Verstijnen.

Dat was nodig. De rechter vond het ‘superingewikkeld’ om de werking van Deliveroo’s algoritmisch systeem te begrijpen, alsmede die van het reserveringssysteem waarmee bezorgers tijdslots kunnen reserveren, wat los staat van de mogelijkheid om ‘on demand’ in te loggen en te gaan werken. Als er tenminste op dat moment niet al genoeg bezorgers rondfietsen.

Deliveroo stelt dat het algoritmisch systeem, ‘Frank’ genaamd, slechts aanwijzingen geeft ten aanzien van de te leveren dienst, wat is toegestaan, en geen inhoudelijke werkinstructies. Het verplicht bezorgers niet om van Deliveroo’s spullen en kleding gebruik te maken, in tegenstelling tot wat in dagvaarding staat. Het staat bezorgers vrij om bestellingen te weigeren en om op gereserveerde tijdslots toch thuis te blijven, een vrijheid die Deliveroo in dienstverband niet biedt. Dat maakt dat de werkomstandigheden volgens Deliveroo wel degelijk veranderd zijn na de omschakeling naar een zzp-model.

De rechter zal al deze verschillende aspecten wegen, ook al vroeg zij zich nog hardop af of dit niet meer een politieke dan een juridische kwestie was. Op 23 juli doet zij uitspraak.

Update: de uitspraak

|https://twitter.com/renslieman/status/1021328639227580416